Jan Aukema

Marjet de Haan en ik zijn afgelopen september 2 ½ week op bezoek geweest bij Theo in Uganda. We zijn razend nieuwsgierig wat we te zien krijgen. Na zoveel jaar eindelijk terug om de mensen, de school, de boerderij, de natuur en de temperatuur opnieuw mee te maken. We hebben er naar uitgekeken en keerden na afloop vol indrukken en verhalen zeer voldaan terug. Het programma is behoorlijk vol, afwisselend en interessant. We komen allebei veel oude bekenden tegen en dan voelt het ook als thuiskomen. Dat is zeker zo op Anam Cara met de bekenden als o.a. Regina, Waswa, Kagumba, Robbert en Mozes. Regina vertelt dat ze na 15 jaar werken bij Theo naar Hoima gaat vertrekken, omdat ze het rustiger aan wil doen. Ze is nu 57 jaar en heeft veel aan Theo te danken, zegt ze. Ik vind het heerlijk om op de boerderij uitgebroken koeien terug te sturen, een net geboren bruin lam met een wit voetje te bewonderen, loslopende mooie lokale kippen en hanen te zien paraderen en over Theo’s  land te struinen. Kijk ook of de grond nog even vruchtbaar is gemaakt als voorheen en welke gevolgen de hoogspanningskabels over Theo’s terrein hebben. Door de hoog opgroeiende bomen zijn ze vanaf de veranda gelukkig nauwelijks te zien. Achteraf zijn die vervelende kabels van het Wereldbank project financieel toch aardig voordelig geweest.

Er is op het terrein een hoog houten hok gebouwd, kennelijk een idee van Kagumba opgedaan bij zijn bezoek aan Nederland. En er is een mooie rode muur geplaatst met een houten toegangspoort. De markante ezel heeft het leven gelaten, de werkers trekken nu zelf de kar met het voer.

Een heel belangrijk onderdeel van ons bezoek is natuurlijk de school. Marjet poogt zoveel mogelijk klassen te bezoeken en kijkt of de Bondeko gedachte in de lesmethodiek nog zichtbaar is. Het instampen van feitjes is toch weer wat versterkt. We zagen liever dat dit instampen zou gebeuren met de basale optel- en aftreksommen tot 10 en 20. Bij voorkeur al dansend en zingend. Tot in de hoogste groepen worden de vingers gebruikt om al tellend sommen op te lossen. Het zijn vanwege de corona lastige jaren geweest en er zijn veel nieuwe leerkrachten aangesteld. De Bondeko cultuur is wel overgedragen en zal zelfs in beeld worden gebracht door video opnames in de klas. Hier en daar zijn er wat gaten gevallen, zoals het opnieuw op te starten gebruik van Ipads. Begrijpelijk dat de leerlingen daar zelf ook om vragen, want het maakt het leren zoveel interessanter.

Naast  de school bezoeken we door Bondeko gesponsorde oud- leerlingen. Daaronder valt ook Michael, de jongen met een rugzakje, zowel thuis bij zijn moeder als op zijn zorginstelling. We gaan ook mee voor de productverkoop van de boerderij op de markt in Kampala.

Het worden een paar prachtige, intense weken, met Theo als gastheer. We ontdekken dat hij niet alleen heel goed een maaltijd kan bereiden, maar die ook met grote verfijning op tafel weet te presenteren.

Ik ben zes jaar geleden voor het laatst geweest en Marjet vijf jaar. De corona dwarsboomde een eerder bezoek. We herkennen heel veel mensen op school, Marjet weet zelfs nog namen van leerlingen van vijf jaar geleden. Zij volgt een paar dagen zoveel mogelijk lessen van zoveel mogelijk onderwijskrachten. Ik pik er maar een paar uit en sla een praktijklesje landbouw natuurlijk niet over. Dan wordt het, net als de leerlingen, even met  een hak  letterlijk de aarde bewerken. Toch een kernactiviteit van de mens, is mijn gedachte. Dan zie je al het verschil in enthousiasme tussen de ene en de andere leerling. De een hakt woest in de grond, de ander kijkt liever toe.

Dennis, de nieuwe schooldirecteur

De nieuwe schooldirecteur Dennis komt steeds keurig gekleed met een vestje ‘s morgens. achter op een boda boda uit Kampala naar school.  Hij reist niet met de bus. Voordat de anderen er zijn is hij al op school en hij vertrekt ook als laatste. Dit eerste half jaar is hij heel toegewijd aan de slag gegaan. Hij is een team speler, minzaam en kent inmiddels de leerlingen bij naam. Hij staat toe te kijken als ze ’s morgens een beker posho krijgen en zoekt persoonlijk contact. Met vriendschap bereik je volgens hem meer dan met verbieden en straffen. Hij geeft hier en daar een leerling een  schouderklopje of een aai over de bol en bezoekt regelmatig de lessen. Zo weet hij precies wat er omgaat op school.

We volgen op de eerste vrijdagochtend gelijk de gemeenschappelijke bijeenkomst van de leerlingen. De presentatie wordt elke week door een andere schoolklas verzorgd. Dat gebeurt om kwart voor acht in de ochtend nadat de kinderen hun posho bij de keuken hebben gehaald. De bijeenkomst op het buitenplein gaat volgens een vaste structuur, maar wel steeds met een ander thema. Kinderen doen een schetsje, dragen een stukje tekst voor, vertellen iets over een beroemdheid passend bij het thema, doen een solo- en groeps dans, waarna de klassenleraar wat mededelingen doet en het wekelijks nieuws vertelt.  De directeur sluit af met een paar woorden. Dat ging beide keren over de ebola uitbraak in Uganda en de waarschuwing voorzichtig te zijn en direct te melden als ze zich niet goed voelden.  Aan het eind van de laatste bijeenkomst voor ons vertrek moesten Marjet en ik naar voren komen. De kinderen strekten hun armen uit in een zegenend gebaar, terwijl de leerkracht een gebed uitsprak. Het massale gebaar riep gemengde gevoelens op. Ondertussen heeft ieder de posho naar binnen gewerkt en worden de mokken keurig in gereedstaande tonnen gedeponeerd.

Dennis geeft me het  schema van de thema’s die dit half jaar door de verschillende klassen gepresenteerd worden. Als thema lees ik: mensenrechten, milieu, onafhankelijkheid, delen, vriendschap, een goede leider zijn, veiligheid, respect, zorg voor mensen, zorg voor wilde dieren en kerst.  Als kinderen in een klas later gevraagd wordt wat hun mensenrechten zijn noemen ze het recht op: onderwijs, eten, spelen, zorg, bidden en familie. Wat zullen de kinderen in Nederland noemen?

Dennis lijkt tot nu toe een goede keus, dat stemt tevreden en geeft hoop voor de toekomst.

Ondertussen gebeurt er van alles. De corona heeft de economie een eind teruggeworpen en mensen zoeken wegen te overleven. Dure producten als computers of een kas stelen zijn beproefde methodes om snel geld in handen te krijgen. Er was afgelopen tijd al eens  ’s nachts een overval op de school. De ingezette speurhond om daders op te sporen liep regelrecht naar iemand van de politiepost. De uitvluchten kwamen, de verdenking bleef en het spoor liep dood. Toen wij er waren was er een tweede overval door vijf jonge mensen op de twee nachtwakers. Die twee hebben de aanval kranig afgeslagen. Het tekent de situatie. Het gerucht dat een vrachtwagen pakken met computers naar de school had gebracht ( wat niet waar was, er zijn slechts  pakken papier gebracht), kan deze aanval al hebben uitgelokt. Het toont aan, dat je als directeur soms met heel andere problematieken te maken krijgt dan in Nederland.

De kinderen zijn ondertussen heel blij weer naar school te kunnen gaan. Anders dan bij andere basisscholen is geen enkel meisje niet teruggekomen omdat ze in verwachting was geraakt.  

Sport, spel en dans zijn heel populair op het schoolplein. In de klas vragen stellen, in groepjes overleggen wat het goede antwoord is, als groep tegelijk het antwoord zeggen of bij toerbeurt, is de gebruikelijke werkwijze om zoveel mogelijk kinderen bij de les te betrekken. Ik tref buiten een klas leerlingen aan zonder leerkracht. Ze vormen een kring van zestien naast elkaar zittende jongens en vijftien meisjes op rij. Het gaat er fanatiek aan toe met vragen stellen en met armgezwaai voor het antwoord. Een meisje heeft een groot boek met allemaal weetjes vragen zoals: wat is een berg en wat is de hoogste berg van Uganda. Wie het weet steekt de vinger omhoog en het meisje wijst iemand aan die het antwoord mag formuleren. Is het antwoord niet goed of niet precies omschreven zoals is geleerd, dan krijgt een tweede persoon een kans. Wie heeft hier de leiding vraag ik. Het meisje met het boek zegt dat zij het is, maar een jongen meldt zich ook. Twee leiders dus. Maar waarom zitten jullie dan niet naast elkaar vraag ik. Daar hebben ze kennelijk niet over nagedacht. Het meisje met het boek staat resoluut op en gaat onder groot gegiechel van de rest naast de jongen zitten. Die weet niet waar hij moet kijken. De dames laten zich op school niet wegpoetsen, niet qua aantal en niet qua gedrag. Het is een van de speciale aandachtsvelden van de Bondeko aanpak.

Mijn moeder belt, ze vraagt: ‘Is Gladys al onderweg naar mij? We zouden nu naar de markt gaan’. ‘Ze staat onder de douche’, zeg ik. ‘Maar het is al 10:10 uur en we hadden 10:00 uur afgesproken.’ Na een paar minuten komt Gladys en ik vraag hoe laat ze met mama heeft afgesproken. ‘Tien uur. Hoezo?’, zegt ze doodleuk. Voor haar geldt 10:00 uur is 10:00 uur, maar dat is ook 10:20 uur of 10:50 uur, zolang de tien mee doet, is het tien uur.

Datzelfde doet zich voor als we ergens naar toe gaan. Als we om 14:00 uur hebben afgesproken bij vrienden langs te gaan, vraag ik ‘Ugandese 14:00 uur of Nederlandse?’.

Gladys wilde graag bij mama in de buurt wonen. We hebben daarom een huis gekocht in dezelfde straat. Ik moest er wel even aan wennen, want dagelijks je moeder over de vloer was ik niet meer gewend na 10 jaar Amsterdam en 5 jaar Uganda.

Enfin, Gladys kookt graag en dus wordt mama vaak gevraagd om te blijven eten. Lang heeft ze hierop enthousiast gereageerd, totdat ze een keer zei dat ze thuis al eten had voorbereid. De twijfel sloeg direct toe bij Gladys: ‘Vindt ze het niet lekker wat ik kook?’.

Dit is inmiddels vijf jaar geleden. Gladys was zich nog niet bewust van de minutieuze planning van de Nederlander. Binnen drie maanden na aankomst had ze werk, dus werden tijdstippen gelukkig al snel strak gevolgd. Gladys moest zich aanpassen en dat moest ik ook. Zelf ben ik ook wat meer ‘woke’ geworden. Niet alle grappig bedoelde opmerkingen blijken leuk te zijn voor iedereen. 

Ook wordt er geen hele taart meer op tafel gezet onder het mom ‘pak zoveel als je wilt’. Je krijgt gewoon één koekje of een afgemeten stukje boterkoek bij de koffie. Tenzij er Ugandezen over de vloer komen, dan staan de pannen op tafel. Wat overblijft (en dat is een zekerheidje) wordt verdeeld en meegegeven bij het weggaan. Zo komen wij ook vaak na een bezoekje thuis met een auto waarin de geur van heerlijk eten nog een week te ontdekken valt.

In de coronatijd is Gladys begonnen met een opleiding op juridisch vlak. Ze is volgende week klaar. Gelukkig maar, want twee maanden geleden heeft ze besloten toch de zorg in te gaan, alwaar ze inmiddels aan de slag is geraakt. Gladys ontplooit zich maximaal. In tegenstelling tot haar oudere broers en zussen, die niet of amper kunnen lezen en schrijven.

Gladys heeft wél degelijk basisonderwijs gekregen. Het is een belangrijk cadeautje waarmee je geluk afdwingt in het leven.  

Otto van Dulmen

Op 26 april 2021 ontving ons bestuurslid Jan Aukema tot zijn grote verrassing een koninklijke onderscheiding uit handen van de burgemeester van Roden. Bondeko heeft de toekenning van deze onderscheiding hartelijk ondersteund.

Al sinds 1992 is Jan betrokken bij stichting Bondeko. Door zijn kennis en inzet is hij een absolute aanwinst voor het werk van de stichting. Hij heeft veel mensen enthousiast gemaakt voor het werk van de school. Door de regelmatige bezoeken van Jan aan de Bondeko school en Theo Groot is zijn betrokkenheid groot. Dit blijkt ook uit de persoonlijke ondersteuning van mensen door middel van opleidingen. Onderwijs geeft meer zicht op een betere toekomst voor hen. Hij liet zich zelfs strikken om daar sponsor te worden van een voetbalteam, terwijl hij (volgens ons) niets met voetbal heeft.

Zijn betrokkenheid bij armoede, gelijkheid en gerechtigheid wereldwijd gaat al veel langer terug. In de periode dat hij docent was aan de Christelijke Hogere Landbouwschool in Dronten (nu Aeres) was Jan zeer actief in het creëren van bewustwording rond deze thema’s – onder studenten en breder, zoals bij Afos. Hij organiseerde talloze concrete activiteiten om armoede en ongelijkheid tegen te gaan. Inmiddels is daar het thema duurzaamheid bijgekomen. Nog steeds is hij zeer betrokken bij genoemde thematieken.

De onderscheiding betrof daarnaast Jan’s bijdrage aan de Historische Vereniging in Roden. Zo schreef hij naast enkele boeken meer dan zeventig artikelen voor het tijdschrift Roon. In het bijzonder deed hij onderzoek naar de geschiedenis van Roden ten tijde van de Tweede Wereldoorlog, en stimuleert hij de bezinning daarop.

Sinds kort heeft hij zijn bestuurslidmaatschap ingeruild voor het adviseurschap. Als bestuur hopen wij nog veel inbreng van Jan te ontvangen.

Het bestuur van de Stichting feliciteert Jan van harte met deze bijzondere gebeurtenis!

Begin maart 2021 kregen we van de stichting Kinderen van de Evenaar een gift van maar liefst €2250

Daarvoor wil ik hen hartelijk bedanken en wil ik hier ook even iets over deze stichting vertellen:

Stichting Kinderen van de Evenaar heeft als doel zoveel mogelijk geld te verdienen voor kansarme kinderen wereldwijd.

Deze keer was hun gift voor de kinderen van Bondeko.

Het bericht hierbij was dat voor dit bedrag 10 kinderen een jaar lang naar de Bondekoschool kunnen.

Stichting Kinderen van de Evenaar heeft een webshop. Hierin verkopen zij, Corrie Stam en Linda Ubels (de oprichtsters van deze stichting) hele bijzondere fairtrade artikelen veelal gemaakt van alpacawol of wolvilt, maar ook wenskaarten en sieraden.

100% van de opbrengst gaat naar kleinschalige kind-gerelateerde goede doelen!

Je kunt hen vinden op www.kinderenvandeevenaar.nl

Bedankt Corrie en Linda!

Warme groet, Lotty

Maandag hadden weer een online bestuursvergadering.
Dat blijft toch lastig. We kwamen altijd bij elkaar op de boerderij van Sjaak. Dan aten we eerst samen. En tijdens dat eten wisselden we dan persoonlijke
dingetjes uit. Informeerden hoe het met iedereen is…. en daarna gingen we dan vergaderen.
Online is het zakelijker: iedereen logt in op de afgesproken tijd en ook al is de sfeer gezellig, er is amper gelegenheid even iets persoonlijks uit te wisselen. Jammer dat het nu even zo moet. We doen het ermee.
Een hele leuke bijkomstigheid is wel dat Theo gewoon mee kan doen, vanuit zijn werkkamer in Kayunga. Zo krijgen we extra informatie uit de eerste hand.
In Uganda is de Corona situatie heel wat schrijnender dan bij ons. In de laatste Amahoro heeft u hier meer over kunnen lezen. Daar komen ook nog de verkiezingen en gevolgen daarvan bij, we houden ons adem.
Hartelijke groet, Lotty Sierink, secr.